आनंदी व मुक्त शिक्षण

मध्य प्रदेश च्या यशस्वी सहली नंतर आनंद क्षण ची पुढची तयारी सुरू झाली ती म्हणजे त्यांच्या वार्षिक स्नेहसंमेलनाची. ओजस घरी येऊन रोज उत्साहाने त्याच्या नाटकाची आणि पोवड्याची तयारी करत होता. यावर्षीचा त्यांचा विषय पण तितकाच वैशिठ्यपूर्ण होता, तो म्हणजे जाहिरातींचे अंतरंग. खेळ गट ते इयत्ता १० वी पर्यंत सर्व मुलांच्या सादरीकरणचे प्रकार या विषयाला धरुनच होते. Annual gathering चे शाळांचे boolywood गाणी किंवा folkdance असे रद्दड विषय असतात.तीतीच गाणी आणि नाच मुले वर्षानुवर्ष करत असतात. शिक्षकांच्याआणि मुलांच्या सर्जनशीलतेला जिथे पूर्ण वाव मिळू शकतो तो कार्यक्रम म्हणजे शाळेचे वार्षिक स्नेहसंमेलन... पण तिथे दिसतात ते नुसते जकपक costumes आणि भडक make up आणि नुसतीच धांदल. पण आनंद क्षण या सगळ्याला अपवाद आहे कारण पालकांकडून एक रुपयाही ज्यादा न घेता आहे त्या साधनात आणि कपड्यात वार्षिक स्नेहसंमेलनाचा कार्यक्रम तितकाच, किंबहुना इतर शाळांच्या तुलनेत ५ पट दणक्यात करून दाखवला.. आनंद मेळा खरोखर सर्वार्थाने आनंद देणारा आणि घेणारा ठरला कारण कार्यक्रमाचे शिस्तबद्ध नियोजन, मांडणी आखणी आणि सर्व ताई दादांनी घेतलेले कष्ट ( जे मुलांच्या सादरीकरणातून दिसून येत होते) यामुळे. कुठेही गडबड नाही, गोंधळ नाही. उगाचच भडक light effects न देताही कार्यक्रम तेवढाच उठावदार होऊ शकतो जर तुमचा विषयही तितकच खास आणि हटके असेल तर. कौतुक करावं तेवढं कमी.. सर्व ताई दादांचे मनापासून आभार आणि अभिनंदन 💐💐🙏🏼

आज अद्वैताला एका चित्र प्रदर्शनाला घेवून गेले होते.. तिथे ती आपणहून जावून, तिला आवडलेल्या दोन चित्रकारांशी बोलली.. त्यांनी विचारलं की तुला काय काय आवडले, तर तिने तिला समजलेली sagali वैशिष्टय सांगितली.. तिच्या अडचणी विचारल्या.. आणि त्या artists nee त्यांच्या 2-3 techniques पण समजावून सांगितल्या.. She was confident still modest while talking to them.. नंतर मी तिला विचारले की हा तुझ्यातला बदल कशामुळे झाला असे वाटते, तर ती म्हणाली, सहली la जावून आल्यानंतर खूप confident वाटते आहे.. सहली मध्ये आपल्या नेहमीच्या लोकांपेक्षा veglya लोकांशी बोलावे लागले, त्या 6 दिवसात कळले की आपल्याला हे जमते आहे.. त्यामुळे आता भिती गेली

'ओरिजनॅलिटी' म्हणजे काय रे भाऊ ? 'आनंदक्षण' चा आनंदमेळा (म्हणजे शालेय बोलीभाषेत, विद्यार्थ्यांचे वार्षिक स्नेहसंमेलन) पाहण्यचा योग आला ... हो योगच ! कारण 'विशेष' काहीतरी, सहजी अनुभवायला मिळणं, यासाठी योगच यावा लागतो. स्वातंत्र्यदिन, स्वातंत्र्यसैनिक, राष्ट्रीय घटना/सण हे कसे शालेय सादरिकरणाचे ठोकळेबाज विषय. संहिते पासुन डायलॅाग न् ड्रेपरी पासून संगीत ... सगळं मटेरियल भरपुर उपलब्ध असतं .... इकडून तिकडं कॅापी पेस्ट करणं सोपं जातं. पण बालवाडी ते दहावीच्या विद्यार्थ्याना घेउन 'जाहिरात' या आडवळणी विषयावर अडीच-तीन तासाचं सर्वांगी सादरीकरण करणं हे नवलचं. 'सहजता, सुलभता न् सजगता ... ह्यातुन सृजन घडवायचं' ह्या पाउलवाटे वरून चालणार्या आनंदक्षणच्या मुलांची कल्पकता किती भन्नाट आहे याची चुणुक म्हणजे लहानग्यांनी फेर धरून केलेली 'वॅाशिंग पावडर निरमा' ची जिंगल. जुन्याकाळच्या त्या ॲडव्हर्टाइज मधल्या पांढर्या फ्रॅाक पेक्षाही जास्त चमक त्या चिमुकल्यांच्या प्रयत्नात होती. 'कुछ बात है हम सभी मे ....' आठवली का डेअरी मिल्क ची नवयुगलांना लुभावणारी जाहीरात ? तिच जिंगल जेव्हा इयत्ता पहिलीतली मुलं आपल्या उंची पेक्षा कितीतरी मोठी डेअरीमिल्क साभांळत स्टेजवर धाडसानं सादर करतात ...तेव्हा प्रेक्षकांच्या शिट्ट्या न् टाळ्या थांबतचं नाहीत. मोकळेपणानं ओरडण्याचं परमिट मिळालेला चवथी/पाचवीतला भाजी विक्रेता ... भाजी बरोबर त्याचे काय काय पदार्थ करा ते तर सांगतोच .. पण रेसिपी पण देउन जातो. पंचवीस तीस वर्षा पुर्वी नोकरदारांचं स्वप्न असणारी 'बजाज चेतक' जेव्हा त्याच गोंडस रूपात स्टेजवर अवतरते तेव्हा तर कमाल वाटतं. कल्पना करा .... संस्कृत मधून कुणी एखादा लहान मुलगा तुम्हाला सुखसारक वटीची उपयोगीता सांगतोय .... आचंबीतच व्हाल ना ! कोव्हिडच्या संदर्भानी इंग्रजीमधुन सादर केलेली अॅाक्सिजन ची जाहीरात नाटिका, समाजातल्या वैगुण्यावर तर नेमकेपणे बोट ठेवतेच, पण त्याला पृथ्वीवर मानवजातीच्या अस्तित्वाशी पण जोडते. 'मिले सुर मेरा तुम्हारा' ... म्हणत भारताची संस्कृती विविधता जाहीरातीतुन अधोरेखीत करत ... समेवर येणं तर मस्त क्लॅयमॅक्स ! गेली काही वर्षे पुण्यात 'पुरषोत्तम' न् 'फिरोदिया' च्या माध्यमातुन वाजतगाजत होणारी नाट्यचळवळ बहूतेकांना माहित असेल पण त्याचा समकालीन असा हा 'आनंदमेळा' एक सायलेंट इव्हॅलुशन ठरेल हे नक्की. हे सगळं लिहणं म्हणजे 'आनंदक्षण'ची 'जाहीरात' करणं असं नाही ..... कारण 'ओरीजनॅलीटी'ला 'ॲडव्हरटाइज'ची आवश्यकता नसते !!